Ben ik (nu) überhaupt wel in staat een relatie te hebben? – Vermijdende hechting

Ik spreek de laatste tijd veel mensen die zich in mijn blog zeggen te herkennen. Daar zitten ook veel mannen bij, die zich in de vermijdende hechting herkennen en in de bindingstwijfel. Ze zeggen inzichten te krijgen door wat ik schrijf, maar tegelijkertijd vragen ze zich af wat er dan nodig is om voor de volle 100% te kunnen kiezen voor hun huidige partner. Of überhaupt (ooit) voor een langdurige, monogame relatie. Vaak hebben ze al een partner, iemand waar ze van houden en die ze eigenlijk niet kwijt willen. Die objectief gezien alles heeft wat ze zoeken in een vrouw. Maar toch, zich echt commiteren aan haar kunnen ze niet. Al zouden ze dat dolgraag willen. Door de opgedane inzichten lezen ze boeken over verlatingsangst en bindingsangst (zoals Verslaafd aan liefde, Liefdesbang of Verbonden) en proberen ze zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun bindingstwijfel, maar toch krijgen ze deze twijfels maar niet van zich afgeschud. Wat moeten ze nou??

Wat er precies per persoon nodig is kan zeer verschillend zijn, dat vooropgesteld. Bij een verstoorde hechting spelen zoveel factoren een rol, zoals vroege ervaringen, maar ook wat latere. Wat is er allemaal voorgevallen in iemands leven? Hoe zag zijn/haar ontwikkeling eruit in het gezin van oorsprong, op school, met vrienden, op het werk, in eerste relaties of qua eerste verliefdheden, de seksuele ontwikkeling.. Hoe heeft hij/zij geleerd om te gaan met moeilijkheden? Spelen verslavingen een rol? Hoe afhankelijk en onafhankelijk heeft iemand leren zijn? Hoe gaat hij/zij om met emoties? Is iemand een ‘hoofdmens’ en geneigd gevoelens niet eens te voelen? Dit soort zaken kunnen allemaal in de weg staan bij het vermogen om je op een gezonde wijze met mensen te verbinden.

Zo kan een blog dus nooit een one-size-fits-all-antwoord geven. Maar wel misschien wat handvatten of ideeën, zodat je daarna bij de juiste hulpmiddelen en hulpverleners terecht komt.

Dat gezegd hebbende.. In de liefde draait het om geven en ontvangen, daar heb ik het al vaker over gehad. Mensen met een vermijdende inslag zijn geneigd om niet teveel te geven in de liefde. Geven doen ze liefst mondjesmaat en alleen uit eigen vrije beweging. Zodra ze vermoeden dat er een beroep op hen wordt gedaan, gaan ze met de hakken in het zand. “NEE!”, roepen ze, als een boze peuter, die net zijn autonomie heeft ontdekt en die niet van plan is nog langer naar mama’s/papa’s pijpen te dansen. Of, als ze dat niet durven of het verzoek van hun geliefde toch wel redelijk vinden: “Vooruit dan maar”, maar met frisse tegenzin (iets wat de ander zeker zal merken).

Vanuit het peuterperspectief gedacht: mama moet er zijn voor hún behoeften, niet andersom. En mama’s liefde moet onvoorwaardelijk zijn. Zij moeten alles mogen doen en laten wat ze willen, lekker ‘exploreren’ in de buitenwereld, en het is de taak van mama om hen te blijven liefhebben en hen niet teveel op hun nek te zitten. Dat wil zo’n kleintje namelijk het allerliefst.

Deze mannen (en ja, ook vrouwen, maar constant dat hem/haar is zo irritant in teksten..) met een vermijdende hechting hunkeren naar deze volledige bewegingsvrijheid en onvoorwaardelijke liefde, die ze nooit zo hebben ervaren toen ze jonger waren en/of hun eerste liefdesrelaties aangingen. Een beetje als ‘jij hebt je zin gehad [mama/papa en ‘alle-veeleisende-vrouwen-waar-ik-een-relatie-mee-heb-gehad]; nu ben ik aan de beurt’.

Dit zijn vaak ook de mensen die sjansen of vreemdgaan bij het leven, maar het niet zouden toleren als hun geliefde datzelfde zou doen. Doet ze dat toch of gaat ze na de ontdekking van zijn affaire(s) bij hem weg, dan is zíj de verrader van hun liefde, niet hij. Als ze echt van hem hield, zou ze zelf geen behoefte aan anderen hebben of niet alles opgeven, alleen maar omdat hij zoiets ‘onbetekenends’ als seks met een ander heeft gehad. Hmm..

Als we geen vrijheid en onvoorwaardelijke liefde hebben ervaren als klein kind, dan zullen we daar altijd naar op zoek gaan. Echter, onvoorwaardelijke liefde is iets dat alleen in de vroege ouder-kind-relatie aanwezig zou moeten zijn. In liefdesrelaties kan het een giftig ingrediënt worden. Het geeft namelijk aan dat iemand over al jouw grenzen kan gaan en nóg blijf je bij diegene om hem jouw onvoorwaardelijke liefde te geven.

In elk geval, die hunkering naar vrijheid en tegelijkertijd de niet-aflatende liefde van hun partner is wat de vermijdende mensen, die me de laatste tijd aanspreken, in verwarring brengt. Ze lijken het kennelijk niet beiden te kunnen krijgen.. Hoe kunnen ze dit in godsnaam in hun relatie oplossen? Hun partner staat namelijk niet open voor een open relatie (en misschien zij zelf ook wel niet; het vooruitzicht dat hun geliefde in de armen van een ander ligt is onverdraaglijk) en ze willen haar/hem natuurlijk absoluut niet kwijt. Dan maar stiekem vreemdgaan en hopen dat ze er nooit achter komt..? Dilemma!

Ik zou deze mannen als eerste willen vragen of ze wat meer zouden kunnen focussen op geven en minder op nemen. Hun geliefde kunnen vragen wat zíj nu van hén nodig heeft om zich goed en tevreden te voelen in de relatie. En ja ‘nodig heeft’ is gelijk een gigantische trigger voor vermijdend gehechten, maar het is goed om te beseffen dat alle mensen behoeftes hebben, ook zijzelf. Vervang anders ‘behoeften’ door ‘wensen’, dat klinkt minder dwingend en afhankelijk. Laat die wensen eens goed tot je doordringen. Zijn dat zaken die je haar nu met volle inzet zou willen en kunnen geven? Twijfel betekent nee.

Geef tegelijkertijd aan bij haar wat jíj nu nodig hebt om je 100% goed en tevreden te voelen in jullie (of een) relatie. Ja, ook die minder relatie-veilige wensen dus, zoals seks met anderen, een eigen woning of een pauze/reis van enkele maanden om ‘jezelf te vinden’. Ook als je die wensen zelf behoorlijk egocentrisch vindt. Vertrouw op haar emotionele volwassenheid om dit aan te kunnen horen of stel haar zo goed mogelijk gerust als ze dat niet blijkt te kunnen. Probeer hier op een zo volwassen mogelijke wijze mee om te gaan: open en eerlijk. Hier heb je ruimschoots de tijd voor nodig. Dit soort gesprekken kun je niet in een kwartiertje voeren, maar vereisen een aantal lange wandelingen (wandelend praten maakt het gemakkelijker om emotionele zaken te bespreken).

Kijk samen eens of er een weg is die aan jullie beider wensen tegenmoet komt. Een weg die voor beiden te doen lijkt. In dit soort zaken (als verstoorde hechting een rol speelt) gaat het om het vinden van het randje van jullie comfortzone, niet om de comfortzone zelf, maar ook niet daarbuiten. Hoeveel vrijheid en verbinding hebben jullie elk nodig en hoe zit dat er concreet uit? Conflicteren jullie wensen teveel, met andere woorden, gaat altijd één van beiden buiten zijn comfortzone bij elke oplossing, dan is de enige oplossing: geen oplossing, oftewel: einde relatie. Het is niet jullie bedoeling gehertraumatiseerd te raken binnen jullie relatie denk ik [hertraumatisering, want het trauma uit jullie kindertijd is er al].

Hierbij gaan jullie waarschijnlijk allebei steigeren, want dat zou toch vreselijk zonde van jullie liefde zijn?

Inderdaad, maar als je je echt niet kunt inzetten voor je relatie en wel een diepe wens koestert om even jouw moment te hebben, in te halen wat je misschien nooit echt hebt gehad: volledige bewegings- en/of seksuele vrijheid (vooral nu je eindelijk prachtige vrouwen lijkt te kunnen krijgen, dat komt vaak voor bij mannen tussen de 30-50 jaar), helemaal autonoom te leven voor een tijdje: ga ervoor! Deze wens (of misschien een dwangmatigheid?) zal niet weggaan als je hem consequent wegdrukt om jullie relatie niet in gevaar te brengen. Laat je angst om haar te verliezen je daarin niet tegenhouden. Die wens wordt meestal alleen maar sterker en zal een grote invloed hebben op jouw vermogen je geliefde écht lief te hebben, zoals zij dat graag zou willen. Met volle inzet. Iets wat ze verdient en nodig heeft van haar partner. Net zoals jij dat nodig hebt van haar. Vind je ook niet?

Het is trouwens ook een teken van afhankelijkheid als ze toch ervoor kiest bij je te blijven, ondanks dat haar behoeften in de relatie structureel niet (volledig) bevredigd worden en er telkens over haar grenzen gegaan wordt (vooral als dit in extreme mate gebeurt, zoals bij lichamelijk of emotioneel geweld of bij talloze affaires). Waarom doet ze dat? Ja, ze houdt van je en wil dat het werkt tussen jullie, vooral als er kinderen in het spel zijn (en soms is het hartstikke fijn tussen jullie, aan die strohalmen houdt ze zich vast), maar waarom offert ze haar waardigheid en emotionele veiligheid op voor deze halfslachtige relatie? Is ze bang alleen te zijn/blijven? Is ze bang haar huidige leven en misschien wel financiële en sociale veiligheid te verliezen? … Kortom, hier zie ik ook grote ruimte voor persoonlijke groei. Win-win dus, mocht de relatie stranden.

Je leert pas echt door in dat enge diepe te springen, te ervaren en aan jezelf te werken. Hierdoor ontstaan talloze positieve neveneffecten, die je nu niet eens zou kunnen bedenken, zoals minder focus op uiterlijk, status of andere ‘oppervlakkigheden’, veel meer eigenwaarde en een zinvol leven, met werk waarin je jezelf helemaal kunt verliezen en dat diep betekenisvol voor je is, A-spelervriendschappen (een term uit het programma van 365 dagen succesvol) en bezigheden waar je veel plezier uit haalt. Alles in lijn met wie je echt bent, maar ook wie je wil worden. Volledig in je center, zoals dat zo mooi heet.

Ik zou zelfs willen zeggen: volg altijd je verlangen, ook al ben je bang. Leer wat je kennelijk nog te leren hebt in dit leven. Ga maar op je bek (maar hé, misschien wordt het wel fantastisch). Van pijn leren wij mensen het allermeest. En misschien raak je je huidige geliefde daardoor voorgoed kwijt.. dat is het offer dat je dan brengt, omwille van haar en jouw emotionele gezondheid, levenslessen en zelfrespect. Van een halfslachtige relatie wordt niemand beter. Je weet nooit hoe het leven zal lopen; misschien vind je wel een nieuwe, veel prachtigere liefde, maar misschien kom je je huidige liefde later wel weer tegen, ALLEBEI een hoop levenswijsheid rijker. En dan wellicht wel met de volle commitment die een florerende liefdesrelatie vereist.