“Ik heb een fijne jeugd gehad” – Het niet herkennen van emotionele verwaarlozing

“Praten over je gevoelens en al dat kleffe gedoe, waarom zou dat in godsnaam moeten??”

In mijn praktijk merk ik dat veel cliënten (vooral die van middelbare leeftijd en ouder) behoorlijk veel weerstand hebben tegen praten over gevoelens en fysieke uitingen van liefde. Ze zijn van mening dat dat niet nodig is. Ze zien praten over gevoelens vooral als slachtofferschap, klagen, negativiteit, aandachttrekkerij, een teken van zwakte, zinloos. Knuffels en kussen zijn overdreven en hoogstens van toepassing bij baby’s of heel kleine kinderen en tijdens de eerste fase van een nieuwe relatie. Openlijk uitkomen voor onzekerheden, angsten, frustraties of verlangens kan bovendien later tegen je gebruikt worden, het is verstandig om daar niet al te veel over te zeggen.

Ik merk dat mensen die zo denken stuk voor stuk opgegroeid zijn bij ouders die totaal niet bezig waren met de emotionele ontwikkeling van hun kroost. Ja, er werd (meestal) goed voor hen gezorgd als we het over de praktische zaken van het leven hebben: onderdak, eten, kleding en spullen, gezondheidszorg, opleiding (als je geluk had), hulp bij bijvoorbeeld huiswerk of het plakken van fietsbanden en gezelschap tijdens gezamenlijke activiteiten. In die zin kwamen ze niet veel te kort en hebben ze weinig te klagen.

Ze hebben dus een prima jeugd gehad, vertellen ze me, daar hoeven we de oorzaak van de huidige emotionele problemen niet te zoeken.

Ja, praktische zorg is erg belangrijk, maar opvoeding behelst zoveel meer dan dat. Emotionele verwaarlozing is een term die wellicht heftig klinkt, maar die ontzettend vaak voorkomt. Ook bij goedbedoelende ouders, die zich van geen kwaad bewust zijn. De term houdt in dat ouders weinig emotionele warmte gaven, in de zin van knuffels, kussen en liefdevolle aanrakingen, maar ook in de zin van het benoemen van gevoelens, het bespreken van de aanleiding van die gevoelens en het praten over wensen en grenzen die hieruit voortkomen. Ze hebben geen emotioneel veilig klimaat geboden.

“Tja, maar daar hadden mijn ouders helemaal geen idee van.. dat hebben ze zelf ook nooit gehad in hun kinderjaren.”

Klopt. Het is ook geen beschuldiging naar deze ouders, als je niet beter weet kun je ook niet beter doen, maar het vormt vaak wel een (gedeeltelijke) verklaring voor de emotionele problemen van de kinderen van deze ouders, zoals depressie, angsten, overspannenheid/burn-out, fysieke problemen door een teveel aan spanning in het lichaam, verslavingen, relatieproblemen, sociale isolatie.. etc. Vaak komen deze problemen pas op latere leeftijd tot uiting, als de stressoren van het leven toenemen en de draag- en veerkracht niet toereikend blijken te zijn om hier goed mee om te gaan.

Het is dan zaak om je emotioneel te ontwikkelen: liefdevolle aanrakingen te leren geven en vragen (op een emotioneel volwassen wijze!), en woorden te leren geven aan wat er van binnen in je omgaat, zowel op gevoels- als op cognitief niveau, en te leren vragen om en luisteren naar deze woorden van de ander. Deze zaken leer je – onder andere – tijdens een psychologische behandeling.

Neem zelf verantwoordelijkheid voor dit deel van je opvoeding als daar weinig aandacht aan besteed is en maak je emotionele ontwikkeling tot een prioriteit!