Binnen duurzame relaties neemt de mate van plezier in seks vaak af met het verstrijken van de tijd. Waar je aan de start van de relatie geen genoeg van elkaar kunt krijgen, door verliefdheid en lust, neemt die zin in elkaar steeds meer af, tot er nog maar weinig van al dat initiële enthousiasme overblijft. Seks wordt een moetje om je partner te plezieren, of fungeert alleen als snelle bevrediging van je eigen verlangen naar seks met je partner. Of er ontstaan ruzies, vanwege een mismatch in behoeftes..
Volgens sekstherapeut dr. Schnarch bestaan er drie seksuele stijlen, die we kunnen inzetten om een diepere intimiteit, meer genot, meer plezier en meer passie te cultiveren binnen onze duurzame relaties, te weten: 1) seksuele trance, 2) betrokkenheid bij de partner, en 3) rollenspel. Hij beschrijft deze stijlen in zijn boek Passionate Marriage.
1) Seksuele trance betekent dat je helemaal opgaat in de (lichamelijke) sensaties van de vrijpartij. Je kunt ook wel spreken van een natuurlijke high, of een bovenzinnelijke ervaring. Seks als genotsmiddel of middel ter ontspanning. Voor veel mensen lukt dit het best in een comfortabele omgeving, met de ogen dicht of in het (half)donker. De focus ligt op dat wat er te voelen is. Het is behulpzaam om sfeervolle muziek op te zetten, die jullie meevoert naar een andere realiteit.
2) Bij betrokkenheid bij de partner wordt het persoonlijker, en gaat het om de verbinding met de sekspartner. Je kijkt elkaar in de ogen, je praat of communiceert non-verbaal met elkaar, en je liefkoost elkaar. Er wordt gekust, geknuffeld, gelikt en gestreeld. Je bent in deze stijl echt samen en gericht op het creëren en koesteren van de connectie.
3) Het woord rollenspel hoef je niet al te letterlijk te nemen, maar dat mag wel. Het gaat hier vooral om de erotische ervaring, het spelen met elkaar. Seks als audio-visueel en pornografisch schouwspel: je toont je lijf aan elkaar, varieert met houdingen, speelt met plagend oogcontact of opwindende praat. Je zorgt voor een prikkelende setting, maakt gebruik van sexy attributen of kledingstukken. Misschien speel je een verleidelijke rol, die ver verwijderd ligt van wie je in het dagelijks leven bent, of neem je een bepaalde (dominante of onderdanige) houding aan.
Het gaat er volgens Schnarch om dat je je bewust wordt van jouw voorkeursstijl en die van je partner, zodat je die vervolgens leert verdiepen, afwisselen en combineren met de andere twee stijlen.
Een valkuil is dat je in één bepaalde stijl vastzit, en daarmee jezelf en je partner de andere stijlen ontzegt. De seks kan hierdoor eentonig en saai worden. Of het kan zo zijn dat er een mismatch in stijlen bestaat, bijvoorbeeld als de ene partner vooral in zichzelf gekeerd is (seksuele trance), maar de ander juist graag verbinding maakt (partner-engagement). Het kan ook voorkomen dat beide partners bijvoorbeeld vooral op het erotische aspect van seks gericht zijn (rollenspel), waardoor er weinig warme en liefdevolle gevoelens bij de seks komen kijken.
Ik vind het een interessante theorie van Schnarch, vooral als ik deze combineer met de hechtingstheorie. Dat zou er dan als volgt uit kunnen zien:
- Veilige hechting: mensen die comfortabel zijn met diepe intimiteit, en op het speelse samenspel gericht zijn (afwisseling van de stijlen).
- Vermijdende hechting: mensen die hoofdzakelijk met zichzelf bezig zijn tijdens de seks (seksuele trance – en pornogebruik als vervanging van echte seks).
- Angstig gepreoccupeerde hechting: mensen die vooral de ander proberen te plezieren, en daar bevestiging aan ontlenen, maar hun eigen wensen daarbij wegcijferen (betrokkenheid bij de partner).
- Angstig vermijdende hechting: mensen die diepe intimiteit wensen, maar dat lastig vinden, en de neiging hebben te dissociëren tijdens de seks (rollenspel).
Natuurlijk wat simpel en zwart/wit gesteld, maar ik zie een duidelijke link.
Waar het in mijn eigen cliëntenpopulatie meestal misgaat, is de combinatie van iemand met een meer vermijdende hechting met iemand met een meer angstig gepreoccupeerde hechting (of een combi met de angstig vermijdende hechting). Ze willen vaak niet hetzelfde op seksueel vlak, waardoor er problemen ontstaan. De één is bijvoorbeeld sterk gericht op het geile aspect van de seks, maar ontvangt dit niet voldoende van de partner; de ander verlangt juist hevig naar verbinding, en is daarbij geneigd de partner te pleasen door zichzelf ‘aan te bieden’, om toch nog enige vorm van genegenheid te krijgen. Beide partners voelen zich niet goed bij deze combinatie van stijlen.
Sinds ik het boek gelezen heb, gebruik ik de drie stijlen in mijn sessies met cliënten, die een seksuele mismatch met hun partner(s) ervaren. Het mooie hiervan is, dat we er op deze wijze gemakkelijker taal aan kunnen geven; ook handig bij mensen die niet gemakkelijk over seks praten. Nu kan ik kort uitleg geven over de stijlen en hen vragen: “Wat is jouw seksuele voorkeursstijl, en waarom is deze het meest comfortabel voor jou? Wat is de stijl van je partner? Komen die stijlen overeen? Welke stijl vind je lastig, en waarom? Welke stijl zou je graag willen ontdekken of verdiepen, en wat zit daarbij nog in de weg?”. Ik heb het idee dat dit als minder ongemakkelijk ervaren wordt, dan dat ik hen zélf met een beschrijving van hun seksleven op de proppen zou laten komen.
Misschien heb je inmiddels bedacht welke stijl jouw voorkeur heeft, en welke nog in je repertoire ontbreekt. Maar dan? Hoe ontwikkel je jezelf hierin?
Hier volgen wat praktische tips per stijl:
Seksuele trance: omdat deze stijl erg gericht is op sensaties, kunnen jullie overwegen om de vrijpartij te starten met een sensuele massage of uitgebreid voorspel. Sluit je ogen, geef je over aan de aanrakingen van je partner, en geniet. Ook degene die aanraakt kan hier van proberen te genieten. Wat voelt goed, voor beiden? Tijdens de seks kun je (delen van) het lijf van de ander gebruiken om jezelf te stimuleren, of je kunt jezelf bevredigen. Veel vrouwen komen niet tot seksuele prikkeling of een orgasme van penetratie alleen. Zorg er in elk geval voor dat het gevoelsmatig een feestje wordt.
Betrokkenheid bij je partner: open je ogen en kijk elkaar aan. Dat hoeft geen staren te worden (al is eye-gazing ook een verbindende strategie), maar maak zo nu en dan oogcontact. Jullie zijn hier sámen, niet ieder afzonderlijk in diens eigen wereldje. Dit betekent dat je bijvoorbeeld tijdens het vrijen of zoenen even wat afstand neemt, contact met elkaar maakt en daarna weer verder gaat. Stem af, speel, knuffel en lach. Gebruik je hele lichaam, vingers, handen, armen, mond, tong, benen (alles wat contact kan maken!), om de ander te plezieren. Dit is quality-time voor jullie twee.
Rollenspel: laat jezelf eens wat meer zien dan je gewend bent te doen. Trek mooie lingerie aan of een speciale outfit, of koop een sexy speeltje en gebruik dat samen. Brand kaarsen, leg overal kussens neer of zet een steamy muziekje op; maak een verleidelijke plek van de ruimte waar jullie zijn. Of ga voor een nieuwe plek, in huis of daarbuiten. Lees een erotisch verhaal aan elkaar voor, of kijk samen porno/porna. Varieer eens van houding of probeer eens iets nieuws uit op elkaar. Internet staat vol met inspiratie, van BDSM tot Tantra, mocht je niet weten wat te doen.
Dan nog een persoonlijke noot. In een eerder blog beschreef ik dat ik het grootste deel van mijn seksueel actieve leven gebruik maakte van stijl één en drie: met ogen dicht gefocust op mijn eigen genot, maar ook sterk gericht op het plezieren van de ander middels pornografisch getinte seks, tot ik daar plots op gewezen werd door twee recentere bedpartners. Ik maakte totaal geen liefdevolle connectie in bed. Ik kuste, streelde en knuffelde mijn partners niet, en lag daar maar als een gewillige starfish. Ik ‘gaf’ hen mijn lichaam. Daar had ik van eerdere partners nooit commentaar op gehad, maar voor hen voelde het verwarrend; had ik er nou zin in of niet?? Het leek er wel op, want ik wilde wel en ik genoot er ook van, maar mijn lichaam vertelde tijdens de seks een ander verhaal.
Sinds die tijd ben ik met stijl twee gaan oefenen (en heb ik stijl drie anders leren inzetten) – wat ontzettend ongemakkelijk was in het begin. Tegenwoordig kan ik me niet eens meer voorstellen dat ik in een relatie zou zitten, waarbij we geen warme verbinding maken tijdens de seks; ik ervaar het vrijen nu als veel intiemer, persoonlijker, speelser en betekenisvoller. En mijn vriend trouwens ook.
Voor hem geldt dat hij, op het moment dat ik hem leerde kennen (alweer zes jaar geleden), vooral op zijn gemak was met stijl twee en drie. Hij was erop gericht mij te plezieren, echter zonder daar al te veel over te praten, en leek zelf vooral te genieten van het zien van onze lijven in actie, het kunnen/mogen hebben van seks, en mijn enthousiaste reacties op hem. Hij was – gelukkig voor mij – door schade en schande wijs geworden, en had zich in de tijd vóór mij een heel repertoire aan fijne technieken eigen gemaakt.
Ik hem hem geleerd te ontspannen en te ‘nemen’: achterover leunen en genieten maar! Hij heeft mij geleerd contact te maken, en actief te worden tijdens het seksen. Samen hebben we geleerd er over te praten; daar waren we allebei nog wat bleu in.
Natuurlijk hebben alle stijlen hun functie en waarde, en zijn ze even legitiem, alleen gaat het erom dat je beter niet in één stijl kunt blijven hangen als je je seksleven als problematisch of niet erg bevredigend ervaart. Waar ik voorheen dacht dat ik alleen middels seksuele trance van seks kon genieten, en ik datzelfde genot bij mijn partners kon opwekken via het showen van mijn lijf en mijn gewilligheid (ook als ik daar lang niet altijd zin in had, waardoor seks me steeds meer ging tegenstaan), weet ik nu dat het vooral om een natuurlijke en speelse afwisseling gaat, en dat een bewuste ‘hartsverbinding’ de seks nóg fijner maakt. Alsof je samen de jackpot hebt gewonnen.