De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 1 Erken je machteloosheid over seks- en liefdeverslaving

Eind 2015 ben ik bij de specialistische GGZ terecht gekomen en heb daar een intensieve behandeling gehad voor liefdeverslaving. De drie doelen van deze behandeling waren:

1) abstinentie (het verslavingsgedrag niet meer uitleven)
2) wekelijkse individuele therapie, mailtherapie en groepstherapie volgen én het bijwonen van SLAA-supportgroepen, gebaseerd op de 12 stappen van AA
3) inzicht verkrijgen in de factoren die een rol spelen in de verslaving

De 12 stappen van AA (anonieme alcoholisten) is het pad dat supportgroepen gebruiken om te herstellen van hun alcoholverslaving. Het pad bleek erg succesvol en daarom wordt het ook toegepast op andere verslavingen, zoals aan drugs (NA), overeten (OA) en ook aan seks en ‘liefde’ (SLAA). Het 12-stappen-pad heeft mij heel erg geholpen. Daarom wil ik het hier stap voor stap delen.

 


 

Bewustwording van je verslaving wordt besproken in stap 1 van ‘de 12 stappen tot herstel van de anonieme seks- en liefdeverslaafden‘ en wil ik in dit stuk bespreken.

 

  1. Wij erkenden dat wij machteloos stonden tegenover seks- en liefdeverslaving – dat ons leven onbestuurbaar was geworden.

Het is nogal wat om jezelf te betitelen als verslaafde. We zeggen het een beetje lacherig als het een rookverslaving betreft of als je iets simpelweg heel erg lekker of leuk vindt en het dus ook erg vaak doet (op je telefoon kijken, gamen, schoenen kopen, chocolade eten, Netflixen..), maar als het op zaken aankomt waarvoor je psychologische behandeling nodig hebt, voelt het anders. Veel grootser en stigmatiserender.

Maar pas als je ten volste beseft dat er bij jou sprake is van een seks- en/of liefdeverslaving, waarover je machteloos bent en die je ten gronde zal richten als je het tij niet rigoureus keert, voel je voldoende noodzaak er iets aan te doen.

Ik vond het lastig om mezelf de stempel liefdeverslaafd te geven. Want hoe erg moet iets zijn voor je echt van een verslaving kunt spreken en is het überhaupt wel nodig om het zo dramatisch te bestempelen?

Bij seks- en liefdeverslaafden duurt het meestal lang voordat ze inzien dat er daadwerkelijk sprake is van een verslaving, ook bij de mensen om hen heen. Zelfs toen ik in behandeling ging in 2015 geloofde ik het nog niet echt en mijn vrienden en familie verklaarden me ook voor gek. Dit komt vooral door het onderwerp van de verslaving: seks en ‘liefde’ (oftewel emotionele afhankelijkheid en romantische intrige). Het wordt meestal een beetje weggelachen en gebagatelliseerd. Een verlangen naar seks is natuurlijk iets heel gezonds, en vooral als je nog jong – en man – bent lijken een hoge seksdrive en een constante focus op seks en porno heel gewoon. Ook een verlangen naar ‘liefde’ is heel normaal, en vooral als je nog jong – en vrouw – bent lijkt een niet aflatende en vurige zoektocht naar romantische intrige en opofferingsgezindheid voor een geliefde heel gewoon.

Maar bij verslaafden is er veel meer aan de hand. Ze zijn slachtoffer van hun obsessies (dwangmatige gedachten), die hun verlangen weergeven om hun leven met iets verdovend prettigs te vullen en zo hun zorgen te vergeten middels compulsies (dwangmatig gedrag). Tijdelijk zijn ze dan van hun obsessies verlost. Het is een vlucht, die averechts werkt.

Het gaat hier namelijk om het woordje dwangmatig. Als je geen controle meer hebt over het onderwerp van je verslaving, als je de grip verliest en bepaald – voor jou heel prettig – gedrag niet meer kunt laten, dan ben je verslaafd. Als het gedrag dat je vertoont vervelende gevolgen voor je heeft (lichamelijk, geestelijk, emotioneel, relationeel en/of praktisch), dan is er sprake van een probleem en is het heel zinvol ervoor in behandeling te gaan. Verslavingen zijn namelijk progressief: je hebt steeds meer nodig om hetzelfde prettige ‘high’-effect te krijgen en na de high komt de onherroepelijke low. De goede stofjes in je hersenen zijn even opgebruikt. Hierdoor zul je steeds sneller weer op zoek ‘moeten’ naar een nieuwe high. De obsessies nemen toe en nemen je hoofd als het ware over. Je wordt een bodemloze put, het gedrag dat een high opleverde werkt op een gegeven moment niet meer. Dit hele proces voelt aan als gek worden.

 

Mijn eigen verslaving heeft zich in een flink aantal jaren gemanifesteerd. Ik ben al sinds ik me kan herinneren driftig op zoek naar ‘liefde’ en daar heel veel mee bezig, maar andere zaken in mijn leven waren ook leuk en bevredigend, toen ik nog jonger was. Het verlangen en mijn liefdesleven vormden nog geen groot probleem. Het werd met de jaren steeds een beetje erger. Ik pikte steeds meer wangedrag van vriendjes en leed daardoor steeds meer aan emotionele buien. Lange tijd deed ik het af als mijn romantische aard. Ik kon gewoon ontzettend veel van iemand houden, hoe diegene mij ook behandelde. En daarnaast.. ik wilde het gewoon leuk hebben, lekker verliefd zijn en genieten, daar was toch niks mis mee? Dat ik telkens de verkeerde leek tegen te komen zag ik als het probleem. Vriendjes die niet trouw konden zijn, waarbij het alleen om de verovering leek te draaien of die niet toe waren aan een relatie. Dat het probleem (ook) in mij zat, zag ik niet.

Ik was het liefst zoveel mogelijk bij mijn vriendjes. Op een gegeven moment was het enige dat mij nog écht blij kon maken, innig verstrengeld met mijn geliefde in bed liggen, in elkaar opgaand. De tijd bestond dan niet meer en ging tegelijkertijd veel te snel. Ik voelde me gelukzalig en bang voor het afscheid tegelijk. Alle tijd tussen deze momenten zat ik in een onrustige, lege en depri wachtstand, verlangend naar contact in welke vorm dan ook.

Ik wilde het helemaal niet, maar ik kon aan niks anders meer denken, al het andere in mijn leven verloor z’n glans: mijn werk, mijn vriendschappen, mijn bezigheden. Deze zaken fungeerden puur als opvulling van de tijd tot ik weer in zijn armen zou liggen. Mijn leven voelde zinloos, behalve als ik bij hém was. Ik experimenteerde er lustig op los, niet zonder risico’s voor mijn gezondheid. Soms, als hij de boot afhield of de relatie in gevaar was, werd het zo erg dat ik me ziek meldde op mijn werk of afspraken met vrienden afzei. Dan was ik te verdrietig en apathisch om mezelf de deur uit te krijgen. Als de relatie (die meestal niet eens relatie mocht heten) uitging, kon je me helemaal opvegen. Dan raakte ik in paniek en kon het leven me niets meer schelen.
Keer op keer bleef ik terugkeren of verder fladderen naar iemand die niet echt voor me koos, wat ik me ook voornam en wat ik ook probeerde: nummers verwijderen en blokkeren, afscheidsmails of -apps schrijven, op mijn handen zitten.. Ik voelde er totaal geen controle meer over, de drang – of dwang – was te sterk. Dan dacht ik al snel “fuck it ook, wat maakt het uit? Ik leef maar één keer.” Tja. Dan begon het hele circus weer opnieuw.

Mijn vrienden waren er op een gegeven moment ook wel klaar mee. Als ik niet naar hun goede raad wilde luisteren moest ik het zelf maar uitzoeken. Hun bereidheid er voor me te zijn, als ik weer eens verdrietig was over één van die ‘eikels’, nam steeds verder af. Ik begreep zelf ook niet waarom ik zo’n domme keuzes bleef maken.

Telkens werd ik afhankelijker, depressiever en wanhopiger. Tot zelfs het ineengestrengeld samenzijn niet meer voldoende was om mijn wanhoop uit te wissen. Ik dacht echt dat ik gek zou worden van de niet-aflatende gedachtenstroom of dat ik suïcidaal zou worden. Wat begon als onschuldig lijkende verliefdheden op ‘foute mannen’, dreigde uiteindelijk mijn ondergang te worden. Dit moest stoppen, NU. Ik meldde me aan bij een verslavingskliniek en bij de groepen van SLAA.

 

De negatieve gevolgen worden dus steeds erger, tot je je figuurlijke bodem (je rock bottom) bereikt: je kunt niet meer functioneren in je dagelijks leven. Afhankelijk van het soort verslaving dat je hebt, kun je je werk niet meer doen, raak je vrienden en geliefden kwijt, beland je in het ziekenhuis of op een psychiatrische afdeling.. of erger nog, houdt je lichaam ermee op. Je wordt op een bepaald moment dus als het ware gedwongen hulp te zoeken of ten onder te gaan aan je verslaving. De meeste mensen met een verslaving laten het heel ver komen, voordat ze hulp inschakelen (vaak pas na een zogenaamde interventie van familie of vrienden).. of plegen zelfmoord.

Op tijd onderkennen dat er sprake is van een verslaving, waar je zelf niet meer uit kunt komen, is dus van levensbelang. Probeer de échte bodem voor te zijn.

Een goede manier waarop dit kan is:

  1. door in te zien – maar helaas meestal door zelf te ervaren – hoe erg het allemaal kan worden als je niet ingrijpt en dus
  2. door bewust te worden van het feit dat je een verslaving hebt (Stap 1),
  3. door dan daadwerkelijk hulp te zoeken voor je verslaving in de vorm van therapie, lotgenotencontact, persoonlijke ontwikkeling en zelfstudie.

Boeken over verslavingen (Verslaafd aan Liefde en de boeken van de anonieme seks- en liefdeverslaafden, bijvoorbeeld) en autobiografische boeken als The Truth van Neil Strauss, maar ook websites en blogs als deze kunnen behulpzaam zijn in je bewustwordingsproces of in dat van iemand die je kent, die hier mogelijk mee worstelt.

 


 

 

Lees ook in deze reeks:

De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 2 en 3 Jouw ‘hogere macht’ vinden.

De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 4-7 Jouw seks- en liefdeverslaafde ikje.. wie ben je nou echt?

De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 8 en 9 “Het spijt me..”

De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 10 en 11 “Een kwestie van bewust blijven”

De 12 stappen tot herstel (SLAA) – Stap 12 Samen op weg naar boven